Trị liệu MSC - Exosomes

Tế bào gốc trung mô là gì?

Các tế bào trong cơ thể chúng ta sinh ra để thực hiện một chức năng nhất định mà không thể thay thế được. Trong đó, có một loại tế bào ưu việt hơn cả, đó là tế bào gốc với khả năng biệt hóa - đã trở thành nền móng của mọi tế bào, mô và cơ quan trong cơ thể. Tế bào gốc là một phần quan trọng của cơ thể, là cách để cơ thể phục hồi lại các thương tổn, chữa lành những sai sót xảy ra trong quá trình phát triển và vận hành của cơ thể con người.

Tế bào gốc trung mô (Mesenchymal stem cell- MSCs) là những tế bào gốc trưởng thành đa năng, có khả năng tự tăng sinh và biệt hóa thành các tế bào thuộc mô liên kết như mỡ, xương, sụn và các loại tế bào khác như tế bào thần kinh, gan, tụy, thận...MSCs mang trong mình rất nhiều khả năng vượt trội mà không thể tìm thấy ở những tế bào bình thường như điều hòa miễn dịch, biệt hóa đa dạng, thay thế các tế bào bị tổn thương, sai sót hay bị chết. Nhờ đó mà MSCs được ứng dụng nhiều trong ghép đồng loài, hỗ trợ chống thải ghép, các bệnh tự miễn ... và trở thành một hiện tượng trong y học tái tạo. 

MSC - Exosomes là gì?

Tiếp nối những thành tựu của tế bào gốc trung mô, các nhà khoa học đã tìm ra một “gương mặt sáng giá” với tiềm năng ứng dụng không thua kém gì mang tên exosome, phát hiện này đã giúp mở thêm một cánh cửa mới trong y học tái sinh.

Exosome là những túi ngoại bào được tế bào sống trong cơ thể tiết ra, chúng được lưu hành trong các dịch cơ thể như máu, nước tiểu, nước bọt, ... Mỗi phân tử exosome có kích thước rất nhỏ từ 40 - 150 nanomet (nm), đóng vai trò như cầu nối giao tiếp giữa tế bào với tế bào.

Hình ảnh cấu trúc của một exosome được tiết ra từ tế bào mẹ

Mỗi tế bào sẽ tiết ra một loại exosome đặc hiệu của tế bào đó, đồng thời các đặc điểm và chức năng của exosomes cũng phụ thuộc và tế bào mẹ tiết ra chúng. MSC - Exosomes là chất tiết tế bào gốc trung mô (MSCs), chứa các DNA, mRNA, miRNA, các loại protein, cytokines và các nhân tố sinh trưởng. Mang những đặc tính tương tự tế bào mẹ (tế bào gốc trung mô), do vậy ngoài khả năng truyền đạt thông tin, tăng cường khả năng giao tiếp giữa các tế bào các exosome khi đi vào cơ thể sẽ giúp tái tạo và sửa chữa các tế bào bị tổn thương và suy yếu thông qua các chức năng sinh học bao gồm biệt hóa đa dòng, giải phóng cytokine và tăng sinh tế bào. 

Exosomes được phát hiện từ những năm 1940, nhưng đến tận giữa những năm 2000 chúng mới thực sự thu hút được sự quan tâm của giới khoa học khi phát hiện ra khả năng truyền thông tin liên lạc giữa các tế bào của chúng. Không quá lời khi nói rằng chúng ta đang ở buổi bình minh của kỷ nguyên exosomes.

Phương pháp trị liệu MSC - Exosomes có ưu điểm gì?

Phương pháp trị liệu MSC – Exosomes là một phương thức trị liệu mới, thực sự đã thu hút được sự quan tâm của giới khoa học qua những ưu điểm nổi bật như

- Hạn chế nguy cơ thải ghép từ hệ thống miễn dịch, điều này thường xảy ra khi các tế bào miễn dịch trong cơ thể chúng ta phản ứng với yếu tố lạ được đưa từ bên ngoài vào. Exosomes không phải là tế bào, chỉ đóng vai trò như là “người vận chuyển”, xuất hiện ít kháng nguyên trên bề mặt màng ngoài, vì vậy hệ thống miễn dịch khó nhận biết nên rủi ro thấp hơn khi truyền vào cơ thể người.

- Hiệu quả điều trị vượt trội nhờ kích thước rất nhỏ bằng 1/200 so với kích thước tế bào (30-100nm), đồng thời cấu trúc màng lipid kép giúp exosome có thể dễ dàng vượt qua các khoảng trống giữa các tế bào mao mạch để tiếp cận mục tiêu. Một số nghiên cứu còn chỉ ra rằng exosome có thể dễ dàng đi qua hàng rào máu não (BBB) để tới tế bào đích.