Hệ miễn dịch được tạo thành từ các cơ quan khác nhau, các kháng thể (protein) và các tế bào miễn dịch hoạt động cùng nhau để chống lại bệnh tật và nhiễm trùng. Hệ miễn dịch được tạo thành từ các tế bào bạch cầu, các cơ quan và mô của hệ thống bạch huyết.
Liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư
Hệ thống miễn dịch hoạt động để bảo vệ cơ thể chống lại nhiễm trùng và bệnh tật, đồng thời có thể phát hiện và tiêu diệt các tế bào bị lỗi trong cơ thể, giúp bảo vệ chúng ta khỏi sự phát triển của ung thư. Cơ chế hoạt động của hệ miễn dịch trong điều trị ung thư:
-
Kích thích hệ thống miễn dịch sản sinh ra nhiều tế bào miễn dịch chống lại bệnh tật.
-
Giúp hệ miễn dịch dễ dàng nhận biết và chống lại các tế bào ung thư tốt hơn.
Mặc dù hệ thống miễn dịch có thể ngăn ngừa hoặc làm chậm sự phát triển của ung thư, các tế bào ung thư có những cách để tránh bị hệ thống miễn dịch tiêu diệt. Ví dụ, tế bào ung thư có thể:
-
Có những thay đổi về gen khiến hệ thống miễn dịch ít nhìn thấy chúng.
-
Có các protein trên bề mặt của chúng làm vô hiệu các tế bào miễn dịch.
-
Thay đổi các tế bào bình thường xung quanh khối u để chúng cản trở cách hệ thống miễn dịch phản ứng với các tế bào ung thư.
Các liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư
Liệu pháp kháng thể đơn dòng (Liệu pháp miễn dịch thụ động)
Là những loại thuốc được thiết kế có thể bám vào một mục tiêu đặc hiệu trong cơ thể. Những kháng thể đơn dòng này sẽ kích thích hệ miễn dịch sản xuất những tế bào có thể phá hủy tế bào ung thư. Một dạng khác của kháng thể đơn dòng có thể đánh dấu các tế bào ung thư, giúp cho hệ miễn dịch dễ dàng định vị và phá hủy tế bào ung thư. Những loại kháng thể đơn dòng này có thể được xem như là một liệu pháp trúng đích.
Liệu pháp Tế bào NK
Tế bào NK là một phần của hệ miễn dịch tự nhiên, xuất phát từ tế bào gốc tạo máu trong tủy xương và được kích hoạt bởi các cytokine (một trong số đó là Interleukin-2 - IL-2). Tế bào NK là một dạng tế bào bạch cầu, thành phần quan trọng của hệ miễn dịch. Các tế bào NK di chuyển khắp cơ thể tìm kiếm các tế bào ngoại lai, tế bào bị lỗi, bệnh, nhiễm virus hoặc tế bào ung thư để tiêu diệt chúng. Tế bào NK nhận ra và tiêu diệt các tế bào vi khuẩn, nhiễm virus hoặc tế bào yếu, bệnh bằng cách nhận diện việc có hay không phức hợp phù hợp tổ chức chính MHC class I trên bề mặt tế bào đó. Tế bào NK có tính đặc hiệu với các tế bào ung thư và đóng góp một phần quan trọng trong cơ chế bảo vệ cơ thể khỏi các tế bào ung thư. Cũng chính vì thế mà tế bào NK được gọi là tiêu diệt tự nhiên vì chúng không cần phụ thuộc vào các tín hiệu giữa các tế bào như tế bào T gây độc, một dạng tế bào miễn dịch có chức năng tương tự tế bào NK.
Thuốc ức chế chốt kiểm soát miễn dịch
Đây là loại thuốc ngăn chặn các điểm kiểm soát miễn dịch. Các điểm kiểm soát này là một phần bình thường của hệ miễn dịch để giữ cho các phản ứng miễn dịch không quá mạnh. Bằng cách ngăn chặn chúng, những loại thuốc này kích thích các tế bào miễn dịch tấn công mạnh hơn với các tế bào ung thư.
Liệu pháp chuyển Tế bào T
Đây là phương pháp điều trị tăng cường khả năng tự nhiên của tế bào T trong việc chống lại ung thư. Trong phương pháp điều trị này, các tế bào miễn dịch được lấy từ khối u của bạn. Những chất tích cực nhất chống lại bệnh ung thư của bạn được lựa chọn hoặc thay đổi trong phòng thí nghiệm để tấn công tốt hơn các tế bào ung thư của bạn, được nuôi trong các lô lớn và đưa trở lại cơ thể bạn thông qua kim tiêm trong tĩnh mạch.
Các kháng thể đơn dòng
Liệu pháp này là sử dụng các protein của hệ thống miễn dịch được tạo ra trong phòng thí nghiệm được thiết kế để liên kết với các mục tiêu cụ thể trên tế bào ung thư. Một số kháng thể đơn dòng đánh dấu các tế bào ung thư để chúng được hệ thống miễn dịch nhìn thấy và tiêu diệt tốt hơn. Các kháng thể đơn dòng như vậy là một loại liệu pháp miễn dịch.
Vaccine điều trị
Giống như cách Vaccine hoạt động chống lại bệnh tật, Vaccine điều trị được tạo ra để nhận ra các protein có trên các tế bào ung thư cụ thể. Điều này giúp hệ thống miễn dịch nhận biết và tấn công các tế bào ung thư cụ thể. Vaccine điều trị kích thích phản ứng miễn dịch để bảo vệ cơ thể chống lại một số bệnh. Một số loại vaccine có thể kể đến: thuốc chủng ngừa virus u nhú ở người (HPV) bảo vệ chống lại một bệnh truyền nhiễm gây ra ung thư cổ tử cung, hậu môn, cổ họng và dương vật; vaccine phòng bệnh viêm gan B, bệnh gây ung thư gan.
Protein điều hòa miễn dịch (Cytokines)
Cytokine là những protein được sản xuất từ chính các tế bào của cơ thể, đóng vai trò quan trọng trong đáp ứng miễn dịch nguyên phát của cơ thể và cũng có khả năng gây đáp ứng miễn dịch với các tế bào ung thư. Có hai loại cytokine được dùng trong điều trị ung thư được gọi là Interferons và Interleukins.
Liệu pháp miễn dịch có thể gây ra các tác dụng phụ. Tác dụng phụ xảy ra khi hệ thống miễn dịch đã được phục hồi để chống lại ung thư cũng hoạt động chống lại các tế bào và mô khỏe mạnh trong cơ thể bạn. Một số tác dụng phụ thường gặp với tất cả các loại liệu pháp miễn dịch. Bạn có thể có các phản ứng trên da tại vị trí kim, bao gồm: đau, sưng tấy, đỏ, ngứa, phát ban,… và các triệu chứng giống như cúm, bao gồm: sốt, ớn lạnh, chóng mặt, buồn nôn hoặc nôn, đau nhức cơ và khớp, mệt mỏi, đau đầu… Các tác dụng phụ khác có thể bao gồm: sưng tấy và tăng cân do giữ lại chất lỏng, tim đập nhanh, tiêu chảy…
Liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư hứa hẹn mang lại nhiều cải thiện tiên lượng sống còn trong ung thư, được xem là vũ khí điều trị thứ tư của ung thư, sau các vũ khí như phẫu, hoá và xạ trị. Các phương pháp điều trị miễn dịch dựa vào việc ức chế các chốt kiểm soát miễn dịch đã được FDA chấp thuận sử dụng trên lâm sàng vì đã được chứng minh hiệu quả thông qua nhiều thử nghiệm lâm sàng phase III. Miễn dịch là phương pháp “cứu cánh” cho bệnh nhân ung thư di căn, tái phát, giúp lui bệnh và tăng chất lượng cuộc sống.